ArtykułyDlaczego zapalenie zatok nawraca?

W naszym artykule przyjrzymy się głównym przyczynom nawracającego zapalenia zatok, czynnikom ryzyka, które mogą im sprzyjać, oraz metodach prewencji i leczenia.

Zapalenie zatok – co je powoduje?

Stan zapalny i obrzęk błony śluzowej wyścielającej jamy powietrzne (zatoki) zlokalizowane w czaszce, nazywamy zapaleniem zatok. Dochodzi do niego, gdy zablokowane zostaje ujście wydzieliny, która zaczyna zalegać i być przyczyną wielu problemów. Zapalenie zatok to choroba, którą możemy podzielić na dwa typy: ostry i przewlekły. Ten pierwszy zazwyczaj trwa maksymalnie do 12 tygodni, w zależności od tego, co go wywołuje. Wyróżniamy dwie przyczyny ostrego zapalenia zatok i są nimi wirusy (które do 50% przypadków wywoływane są przez rynowirusy) oraz bakterie – wśród nich najczęściej schorzenie to wywołują szczepy Streptococcus pneumoniae, Haemofilus influenzae i Moraxella catarrhalis. 

Zapalenia przewlekłe trwają powyżej 12 tygodni i mogą być klasyfikowane jako nawracające, z uwagi na to, że przebiegają z okresami zaostrzeń i remisji, które mogą być błędnie postrzegane jako całkowite wyleczenie. Wśród przyczyn przewlekłego zapalenia zatok wyróżnia się alergie i choroby grzybicze, ale nie tylko. Powodować je mogą również polipy, zmiany zębopochodne, guzy, ale także choroby takie jak mukowiscydoza, choroby zapalne czy immunologiczne. W przypadku nawracających zapaleń zatok bardzo ważna jest właściwa diagnostyka i wdrożenie odpowiedniego leczenia, które pomoże uporać się z tą dolegliwością, albo przynajmniej wyciszyć jej objawy.

Zapalenie zatok – jak je zdiagnozować?

Wśród objawów zapalenia zatok możemy wyróżnić:

• Drapanie w gardle, chrypka i kaszel, które powoduje spływająca po tylnej ścianie gardła wydzielina
• Bóle w okolicach głowy, gardła, a także ucha
• Gorączka i ogólne złe samopoczucie
• Zaburzenia smaku
• Przy zakażeniach zębopochodnych przykry zapach z ust.

W przypadku przewlekłego zapalenia zatok przynosowych (z polipami lub bez polipów nosa) symptomy u dorosłych definiuje się jako obecność dwóch lub więcej objawów, z których jednym powinna być niedrożność nosa lub katar oraz:

• Ból/uczucie rozpierania twarzy
• Upośledzenie/utrata węchu
• Czas trwania ≥12 tygodni; istotny jest wywiad w kierunku wystąpienia objawów alergii (tj. kichanie, wodnisty wyciek z nosa, świąd nosa oraz oczu z łzawieniem).

Aby zdiagnozować przyczyny zapalenie zatok, należy udać się do lekarza, który przeprowadzi wywiad oraz wykona stosowne badania. Lekarz może zlecić wykonanie badań krwi, jak również diagnostykę alergologiczną, badanie endoskopowe lub tomografię komputerową, dzięki którym można wykryć polipy, obecność wydzieliny oraz cechy stanu zapalnego, czy obrzęku na błonie śluzowej. 

Jak leczyć nawracające zapalenie zatok?

Po wykonaniu badań, lekarz powinien wdrożyć odpowiednie leczenie.  W przypadku samoleczenia można rozważyć środki niefarmakologiczne, takie jak płukanie nosa 0,9% roztworem NaCl (soli fizjologicznej).W leczeniu wspomagającym w ostrych i przewlekłych chorobach zapalnych dróg oddechowych (np. nosa, czy zatok przynosowych) z towarzyszącym nadmiernym wydzielaniem śluzu, stosuje się na przykład mukolityki, w tym preparaty z erdosteiną, dostępne bez recepty, która nie tylko zmniejsza elastyczność i lepkość wydzieliny, ale także ogranicza przyleganie bakterii do nabłonka dróg oddechowych. Dzięki temu zmniejsza się ryzyko infekcji bakteryjnej, a wydzielina jest efektywniej usuwana. Pamiętajmy, że w trakcie trwania kaszlu mokrego należy spożywać zwiększoną ilość płynów, co zapewni dodatkowe nawodnienie organizmu i pomoże rozrzedzić wydzielinę zalegającą w drogach oddechowych. Leki  wspomagające powinny być dobrane w zależności od tego, jakie objawy towarzyszą zapaleniu zatok i najlepiej skonsultować ich stosowanie z lekarzem.Możliwe jest zmniejszenie ryzyka wystąpienia zapalenia zatok poprzez stosowanie odpowiednich środków profilaktycznych. Bardzo istotne jest utrzymanie optymalnej wilgotności powietrza w pomieszczeniach w których często przebywamy, szczególnie w trakcie okresu grzewczego. Ważne jest też to, aby unikać kontaktu z osobami, które przechodzą infekcje dróg oddechowych oraz ograniczyć narażenia na różnego rodzaju czynniki drażniące np. dym papierosowy, czy zanieczyszczenia powietrza.  W przypadku osób które cierpią na alergię, ważne jest jej odpowiednie leczenie  oraz unikanie alergenów. Nie zawsze jest to możliwe, szczególnie w przypadku nadwrażliwości na pyłki drzew, czy traw oraz obecności czynników drażniących np. w miejscu pracy.